Guru Charitra Adhyay 50 | गुरुचरित्र अध्याय 50

 गुरुचरित्र अध्याय पचास

श्रीगणेशाय नमः ॥ श्रीसरस्वत्यै नमः ॥ श्रीगुरुभ्यो नमः ॥

सिद्ध म्हणे नामधारका । पुढें अपूर्व झालें ऐका ।

पूर्वी रजक-कथानका । तूंतें आपण निरोपिलें ॥ १ ॥


त्याणें मागितला वरु । राज्यपद धुरंधरु ।

प्रसन्न झाले त्यासी श्रीगुरु । दिधला वर परियेसा ॥ २ ॥


उपजला तो म्लेंच्छयातींत । विदुरानगरीं राज्य करीत ।

पुत्रपौत्रीं अनेक रीतींत । महानंदे परियेसा ॥ ३ ॥


ऐसा राजा तो यवन । होता आपण संतोषोन ।

अश्र्व गज अपार धन । पायभारा मिति नाही ॥ ४ ॥


आपण तरी यातिहीन । पुण्यवासना अंतःकरण ।

दानधर्म करी जाण । समस्त यातीं एकोभावें ॥ ५ ॥


विशेष भक्ति विप्रांवरी । असे पूर्व संस्कारीं ।

असतीं देवालयें भूमिवरी । उपद्रव नेदी तयांसी ॥ ६ ॥


त्याचे घरचे पुरोहित । तया रायासी शिकवीत ।

आपण होऊन म्लेंच्छ यात । देवद्विजां निंदावें ॥ ७ ॥


त्यातें तुम्ही सेवा करितां । त्याणें अपार दोष प्राप्ता ।

यातिधर्म करणें मुख्यता । पुण्य अपार असे जाणा ॥ ८ ॥


मंदमति द्विजयाती । देखा पाषाणपूजा करिती ।

समस्तांते देव म्हणती । काष्ठवृक्षपाषाणासी ॥ ९ ॥


धेनूसी म्हणती देव । म्हणती देव अग्नि सूर्य ।

तीर्थयात्रा नदीतोय । समस्तां देव म्हणती देखा ॥ १० ॥


ऐसे विप्र मंदमती । निराकारा साकार म्हणती ।

त्यांतें म्लेंच्छ जे भजती । अधोगति पावती ते ॥ ११ ॥


ऐसे यवन पुरोहित । रायापुढें सांगती हित ।

ऐकोनि राजा उत्तर देत । कोपेंकरुनि परियेसा ॥ १२ ॥


राजा म्हणे पुरोहितांसी । तुम्हीं निरोपिलें आम्हांसी ।

अणुरेणुतृणकाष्ठेंसी । सर्वेश्र्वर पूर्ण असे ॥ १३ ॥


समस्त सृष्टि ईश्र्वराची । स्थावर जंगम रचिली साची ।

सर्वत्रासि देव एकचि । तर्कभेद असे मतांचे ॥ १४ ॥


समस्त यातींची उत्पत्ति । जाणावी तुम्ही पंचभूतीं ।

पृथ्वी आप तेज वायु रीती । आकाशापासाव परियेसा ॥ १५ ॥


समस्तांसी पृथ्वी एक । आणिती मृत्तिका कुलाल लोक ।

नानापरीची करिती ऐक । भांडीं भेद परोपरी ॥ १६ ॥


नानापरीच्या धेनु असती । क्षीर एकचि वर्ण दिसे श्र्वेती ।

सुवर्ण जाणा तयाच रीतीं । परोपरीचे अलंकार ॥ १७ ॥


तैसे देह भिन्न जाणा । परमात्मा एकचि पूर्ण ।

जैसा चंद्र एकचि गगनीं । नाना घटीं दिसतसे ॥ १८ ॥


दीप असतां एक घरी । लाविती वाती सहस्त्र जरी ।

समस्त होती दिपावरी । भिन्नभाव कोठें असे ॥ १९ ॥


एकचि सूत्र आणोनि । नानापरीचें ओविती मणि ।

एकचि सूत्र जाणोनि । न पहावा भाव भिन्न ॥ २० ॥


तैशा याति नानापरी । असती जाणा वसुंधरी ।

समस्तांसी एकचि हरि । भिन्न भाव करुं नये ॥ २१ ॥


आणिक तुम्ही म्हणाल ऐसें । पूजिती पाषाण देवासरिसे ।

सर्वां ठायीं पूर्ण भासे । विश्र्वात्मा तो एकचि ॥ २२ ॥


प्रतिमापूजा स्वल्पबुद्धि । म्हणोनि सांगताति प्रसिद्धीं ।

आत्माराम पूजा विधीं । त्यांचे मतीं ऐसें असे ॥ २३ ॥


स्थिर नव्हे अंतःकरण । म्हणोनि करिती प्रतिमा खूण ।

नाम ठेवोनि ‘ नारायण ‘ । तया नामें पूजिताति ॥ २४ ॥


त्यांते तुम्हीं निंदा करितां । तरी सर्वां ठायीं परिपूर्ण म्हणतां ।

प्रतिष्ठावया आपुल्या मता । द्वेष आम्हीं कां करावा ॥ २५ ॥


याकारणें ज्ञानवंतीं । करुं नये निंदास्तुति ।

असती नानापरीच्या याती । आपुले रहाटी रहाटती ॥ २६ ॥


ऐशापरी पुरोहितांसी । सांगे राजा विस्तारेंसीं ।

करी पुण्य बहुवसी । विश्र्वास देवद्विजांवरी ॥ २७ ॥


राजा देखा येणेंपरी । होता तया विदुरानगरीं ।

पुढें त्याचे मांडीवरी । स्फोटक एक उद्भवला ॥ २८ ॥


नानापरीचे वैद्य येती । तया स्फोटका लेप करिती ।

शमन नोहे कवणे रीतीं । महादुःखें कष्टतसे ॥ २९ ॥


ऐसें असतां वर्तमानीं । श्रीगुरु होते गाणगाभुवनीं ।

विचार करिती आपुले मनीं । राजा येईल म्हणोनियां ॥ ३० ॥


येथें येती म्लेंच्छ लोक । होईल द्विजां उपबाधक ।

प्रकट जाहलों आतां ऐक । येथें आम्हीं असूं नये ॥ ३१ ॥


प्रकट जहाली महिमा ख्याति । पहावया येती म्लेंच्छ याति ।

आतां आम्हीं रहावें गुप्ती । लौकिकार्थ परियेसा ॥ ३२ ॥


आलें ईश्र्वरनाम संवत्सरु । सिंहराशीं आला असे गुरु ।

गौतमी तीर्थ असे थोरु । यात्राप्रसंगें जावें आता ॥ ३३ ॥


म्हणती समस्त शिष्यांसी । करा आयती वेगेंसीं ।

येतो राजा बोलवावयासी । जावें त्वरित गंगेला ॥ ३४ ॥


ऐकोनि म्हणती शिष्यजन । विचार करिती आपणांत आपण ।

जरी येईल राजा यवन । केवीं होय म्हणताति ॥ ३५ ॥


ऐसें मनीं विचारिती । काय होईल पहावें म्हणती ।

असे नृसिंहसरस्वती । तोचि रक्षील आम्हांसी ॥ ३६ ॥


येणेंपरी श्रीगुरुमूर्ति । होते गाणगापुरीं ख्याति ।

राजा यवना जाहली मति । पूर्वसंस्कारें परियेसा ॥ ३७ ॥


स्फोटकाच्या दुःखें राजा । अपार कष्टला सहजा ।

नानापरीचीं औषधें निजा । करितां तया न होय बरवें ॥ ३८ ॥


मग मनीं विचार करी । स्फोटकें व्यापिलें अपरांपरी ।

वैद्याचेनि नव्हे दूरी । काय करणें म्हणतसे ॥ ३९ ॥


बोलावूनि विप्रांसी । पुसे काय उपाव यासी ।

विप्र म्हणती रायासी । सांगो ऐका एकचित्तें ॥ ४० ॥


पूर्वजन्म पाप करितां । व्याधिरुप होऊनि पीडितां ।

दानधर्म द्यावें तीर्था । व्याधि जाय परियेसी ॥ ४१ ॥


अथवा भल्या सत्पुरुषासी । भजावें आपण भावेंसीं ।

त्याचे दृष्टिसुधारसीं । बरवें होय परियेसा ॥ ४२ ॥


सत्पुरुषाचे कृपादृष्टीं । पापें जातीं जन्म साठी ।

मग कैचा रोग पोटीं । स्फोटकादि त्वरित जाय ॥ ४३ ॥


ऐकोनियां विप्रवचन । राजा करीतसे नमन ।

मातें तुम्ही न म्हणा यवन । दास आपण विप्रांचा ॥ ४४ ॥


पूर्वापार जन्मीं आपण । केली सेवा श्रीगुरुचरण ।

पापास्तव जन्मलों जाण । यवनाचे कुळीं देखा ॥ ४५ ॥


एखादा पूर्ववृत्तांत । मातें निरोपावा त्वरित ।

महानुभावदर्शन होतां । कवणाचा रोग गेला असे ॥ ४६ ॥


रायाचें वचन ऐकोनि । विचार करिती विप्र मनीं ।

सांगू नये इये स्थानीं । एकांतस्थळ पाहिजे ॥ ४७ ॥


तुम्ही राजे म्लेंच्छयाती । समस्त तुम्हां निंदा करिती ।

आम्ही असों द्विजयाती । केवीं सांगणें म्हणताति ॥ ४८ ॥


विप्रवचन ऐकोन । विनवीतसे तो यवन ।

चाड नाहीं यातीवीण । आपणास तुम्ही उद्धरावें ॥ ४९ ॥


ऐसें रायाचें मन । अनुतप्त जहालें असे जाण ।

मग निरोपिती ते ब्राह्मण । तया रायासी परियेसा ॥ ५० ॥


विप्र म्हणती रायासी । स्थान बरवें पापविनाशी ।

जावें तुम्ही सहजेसीं । विनोदार्थ परियेसा ॥ ५१ ॥


तेथें स्थळ असे बरवें । एकांतस्थान पहावें ।

स्नान करावें मनोभावें । एकचित्तें परियेसा ॥ ५२ ॥


ऐकोनिया विप्रवचन । संतोषला राजा आपण ।

निघाला त्वरित तेथोन । पापविनाश तीर्थासी ॥ ५३ ॥


समस्तांतें राहवूनि । एकला गेला तयास्थानीं ।

स्नान करितां तत्क्षणीं । आला एक यति तेथें ॥ ५४ ॥


राजा देखोनि तयासी । नमन केलें भावेंसीं ।

दावीतसे स्फोटकासी । म्हणे उपशमन केवीं होय ॥ ५५ ॥


ऐकोनि तयाचें वचन । सांगता झाला तो विस्तारोन ।

महानुभावाचें होता दर्शन । तुज बरवें होईल ॥ ५६ ॥


पूर्वी याचे आख्यान । सांगेन ऐक विस्तारोन ।

एकचित्त करुनि मन । ऐक म्हणती तये वेळी ॥ ५७ ॥


अवंती म्हणिजे थोर नगरीं । होता एक दुराचारी ।

जन्मोनियां विप्रउदरीं । अन्योन्य रहाटतसे ॥ ५८ ॥


आपण असे मदोन्मत्त । सकळ स्त्रियांसवें रमत ।

संध्यास्नान केले त्यक्त । अन्यमार्गे रहाटतसे ॥ ५९ ॥


ऐसा दुराचारीपणें । रहाटत होता तो ब्राह्मण ।

पिंगला म्हणजे वेश्या जाण । तयेसवें वर्तत असे ॥ ६० ॥


न करी कर्म संध्यास्नान । रात्रंदिवस वेश्यागमन ।

तिचे घरींचें भक्षी अन्न । येणेंपरी नष्टला असे ॥ ६१ ॥


ऐसें असतां वर्तमानीं । ब्राह्मण होता वेश्यासदनीं ।

तेथें आला एक मुनि । ‘ ऋषभ ‘ नामा महायोगी ॥ ६२ ॥


तया देखोनि दोघेंजण । करिती साष्टांगीं नमन ।

भक्तिभावेंकरुन । घेऊनि आलीं मंदिरांत ॥ ६३ ॥


बसों घालिती पीठ बरें । पूजाकरिती षोडशोपचारें ।

अर्घ्यपाद्य देवोनि पुढारें । गंधाक्षता लाविताति ॥ ६४ ॥


नानापरिमळ पुष्पजाती । तया योगियासी पूजिती ।

परिमळ द्रव्य अनेक रीतीं । वाहिलें तया योगेश्र्वरा ॥ ६५ ॥


चरणतीर्थ धरुन । पान करिती दोघेजण ।

त्यासी करविती भोजन । नानापरी पक्वानेसीं ॥ ६६ ॥


करवूनियां भोजन । केलें हस्तप्रक्षालन ।

बरवा पलंग आणोन । देती तया योगियासी ॥ ६७ ॥


तयावरी केलें शयन । तांबूल देती आणोन ।

करिती पादसेवन । भक्तिभावें दोघेजण ॥ ६८ ॥


निद्रिस्त झाला योगेश्र्वर । दोघें करिती नमस्कार ।

उभें राहोनि चारी प्रहर । सेवा केली भावेंसीं ॥ ६९ ॥


उदय झाला दिनकरासी । संतोषला तो तापसी ।

निरोप घेऊनि संतोषी । गेला आपुल्या स्थानासी ॥ ७० ॥


ऐसें विप्रें वेश्याघरीं । क्रमिले क्वचित् दिवसवरी ।

प्राय गेली त्याचे शरीरीं । वृद्धाप्य जाहलें तयासी ॥ ७१ ॥


पुढें तया विप्रासी । मरण आलें परियेसी ।

पिंगला नाम वेश्येसी । दोघे पंचत्व पावली ॥ ७२ ॥


पूर्वकर्मानुबंधेसीं । जन्म झाला राजवंशी ।

दशार्णवाधिपतीच्या कुशीं । वज्रबाहूचे उदरांत ॥ ७३ ॥


तया वज्रबाहूची पत्नी । नाम तिचें असे ‘ सुमती ‘ ।

जन्म जाहला तिचे पोटीं । तोचि विप्र परियेसा ॥ ७४ ॥


तया वज्रबाहूसी । ज्येष्ठ राणी-गर्भेसी ।

उद्भवला विप्र परियेसीं । राजा समारंभ करीतसे ॥ ७५ ॥


देखोनियां तिचे सवतीसी । क्रोध आला बहुवसीं ।

गर्भ झाला सपत्नीसी । म्हणोनि धरिला द्वेष मनीं ॥ ७६ ॥


सर्पगरळ आणोनि । दिल्हें सवतीस नानायत्नीं ।

गरळ भेदिलें अतिगहनीं । तया राया-ज्येष्ठस्त्रियेसी ॥ ७७ ॥


दैवयोगे न ये मरण । भेदिलें विष महादारुण ।

सर्व शरीरीं झाले व्रण । महाकष्ट भोगीतसे ॥ ७८ ॥


ऐशापरी राजपत्नी । झाली प्रसूत बहुकष्टेनीं ।

उपजतां बाळाचे तनीं । सर्वांगी व्रण मातासुतासी ॥ ७९ ॥


महाक्लेशीं पीडित । सर्वांगीं स्फोटक बहुत ।

रात्रंदिवस आक्रंदत । कष्टत होती परियेसा ॥ ८० ॥


विष व्यापिलें सर्वांगासी । म्हणोनि आक्रंदती दिवानिशीं ।

दुःख करी राजा क्लेशी । म्हणे काय करुं आतां ॥ ८१ ॥


देशोदेशींच्या वैद्यांसी । बोलाविती चिकित्सेसी ।

वेंचिती द्रव्य अपारेंसीं । कांही केलिया नव्हे बरवें ॥ ८२ ॥


तिथे माता-बाळकांसी । व्रण झाले बहुवसीं ।

निद्रा नाही दिवानिशीं । सर्वांगीं कृमि पडले जाणा ॥ ८३ ॥


त्यांते देखोनि रायासी । दुःख झालें बहुवसीं ।

निद्रा नाही दिवानिशीं । त्यांचे कष्ट देखोनियां ॥ ८४ ॥


व्यथेंकरुनि मातासुत । शरीर सर्व कृश होत ।

अन्न उदक नवचे क्वचित । क्षीण जाहलीं येणेंपरी ॥ ८५ ॥


राजा येऊनि एके दिवशीं । पाहे आपुले स्त्री-सुतासी ।

देखोनियां महाक्लेशी । दुःख करी परियेसा ॥ ८६ ॥


म्हणे आतां काय करुं । केवीं करणें प्रतिकारु ।

नाना औषध विचारु । करितां स्वस्थ नव्हेचि ॥ ८७ ॥


स्त्रीपुत्रासी ऐशी गति । जिवंत शव झालीं असतीं ।

यांते नव्हे बरवें निश्र्चितीं । केवीं पाहूं म्हणतसे ॥ ८८ ॥


आतां यांसी पहावयासी । कंटाळा येतो आम्हांसी ।

बरवें नव्हे सत्य यासी । काय करणें म्हणतसे ॥ ८९ ॥


यांतें देखतां आम्हांसी । व्रण लागती देहासी ।

हे असती महादोषी । यांतें त्यजूं म्हणतसे ॥ ९० ॥


जे असती पापीजन । त्यांतें जीवित्व अथवा मरण ।

जहाले देहा न सुटे पाप आपण । भोगल्यावांचोनि परियेसा ॥ ९१ ॥


विचार करुनि मानसीं । बोलावोनि कोळियासी ।

सांगतसे विस्तारेसीं । ऐका श्रोते एकचित्तें ॥ ९२ ॥


राजा म्हणे दूतासी । माझे बोल परियेसीं ।

नेऊनि आपुले स्त्री-पुत्रांसी । अरण्यांत टाकावीं ॥ ९३ ॥


मनुष्यांचा संचार । जेथे नसेल विचार ।

तेथें ठेवी वेगवक्त्र । म्हणे राजा स्त्री-सुतांसी ॥ ९४ ॥


येणेंपरी दूतासी । राजा सांगे विस्तारेंसीं ।

रथ दिधला संजोगेंसी । घेऊनि निघाला झडकरी ॥ ९५ ॥


तिचे दासदासी सकळ । दुःख करिती महा प्रबळ ।

माता पिता बंधु कुळ । समस्त प्रलाप करिताति ॥ ९६ ॥


दुःख करिती नगर-नारी । हा हा पापी दुराचारी ।

स्त्री-पुत्रांसी कैसा मारी । केवीं यातें राना पाठवितो ॥ ९७ ॥


रथावरी बैसवोनि । घेऊनि गेला महारानीं ।

जेथें नसे मनुष्य कोणी । तेथें ठेविलीं परियेसा ॥ ९८ ॥


दूत आला परतोन । सांगे रायासी विस्तारोन ।

महारण्य होतें वन । तेथें ठेविलीं म्हणतसे ॥ ९९ ॥


ऐकोनि राजा संतोषला । दुसरे स्त्रियेसी सांगता झाला ।

दोघांसी आनंद जाहला । वनीं राहिले मातासुत ॥ १०० ॥


मातासुत दोघेजण । पीडताति महाव्रणें ।

कष्टती अन्नोदकावीण । महारण्य वनांत ॥ १०१ ॥


राजपत्नी सुकुमार । तयावरी रोग थोर ।

चालूं न शके, रान घोर । महाकंटक भूमीसी ॥ १०२ ॥


कडिये घेवोनि बाळकासी । जातसे मंदमंद गमनेंसीं ।

आठवी आपुले कर्मासी । म्हणे आतां काय करुं ॥ १०३ ॥


तया वनीं मृगजाति । व्याघ्र सिंह दिसताति ।

सर्प थोर अपरिमिति । हिंडताति वनांतरीं ॥ १०४ ॥


म्हणे मातें व्याघ्र कां न मारी । पुरें मातें आतां संसारी ।

ऐसी पापिणी मी थोरी । वांचोनि काय कामासी ॥ १०५ ॥


म्हणोनि जाय पुढतीं पुढतीं । क्षणक्षणा असे पडती ।

पुत्रासहित चिंता करीती । जातसे वनांत ॥ १०६ ॥


उदकाविणें तृषाक्रांत । देहव्रणें असे पीडित ।

व्याघ्रसर्पांते देखत । भयचकित होतसे ॥ १०७ ॥


देखे वेताळ ब्रह्मराक्षस । कोल्हीं भालुवा परियेस ।

केश मोकळे आपणांस । पाय-मोकळें जातसे ॥ १०८ ॥


ऐसी महारण्यांत । राजस्त्री असे हिंडत ।

पुढें जातां देखिला पंथ । गुरें चरती रानांत ॥ १०९ ॥


तयांपाशीं जावोनि । पुसतसे करुणावचनीं ।

गोरक्षकांतें विनवोनि । मागे उदक कुमारकासी ॥ ११० ॥


गोरक्षक म्हणती तियेसी । जावें तुवां मंदिरासी ।

तेथें उदक बहुवसी । अन्नही तूंतें मिळेल ॥ १११ ॥


म्हणोनि मार्ग दाखविती । हळूंहळूं जाय म्हणती ।

राजपत्नी मार्ग क्रमिती । गेली तया ग्रामासी ॥ ११२ ॥


तया ग्रामीं नरनारी । दिसताति अपरांपरी ।

देखोनि झाली मनोहरी । पुसतसे स्त्रियांसी ॥ ११३ ॥


म्हणे येथें कवण राजा । संतोषी दिसती समस्त प्रजा ।

ऐकोनि सांगती वैश्यराजा । महाधनिक पुण्यवंत ॥ ११४ ॥


याचें नांव ‘ पद्माकर ‘ । पुण्यवंत असे नर ।

तूंतें रक्षील अपार । म्हणोनि सांगती तियेसी ॥ ११५ ॥


इतुकिया अवसरीं । तया वैश्याचिया घरीं ।

दासी होती मनोहरी । तीही आली तियेजवळी ॥ ११६ ॥


येवोनि पुसे ती वृतांत्त । घेवोनि गेली मंदिरांत ।

आपल्या स्वामीसी सांगत । आद्यंत विस्तारेंसी ॥ ११७ ॥


देखोनियां वैश्यनाथ । कृपा करी अत्यंत ।

नेली आपुल्या मंदिरांत । दिधलें एक गृह तिसी ॥ ११८ ॥


पुसोनियां वृत्तांत । वाणिज्य जाहला कृपावंत ।

दिल्हें अन्नवस्त्र बहुत । नित्य तिसी रक्षीतसे ॥ ११९ ॥


ऐसी तया वैश्याघरीं । होती रायाची अंतुरी ।

वर्धतसे पीडा भारी । व्रण न वचे परितेसा ॥ १२० ॥


येणेंपरी राजसती । तया वैश्या घरीं होती ।

वाढिन्नले व्रण सुतीं । प्राणांतक होतसे ॥ १२१ ॥


वर्ततां ऐसें एके दिवसीं । प्राण गेला कुमरकासी ।

प्रलाप करी बहुवसी । राजपत्नी परियेसा ॥ १२२ ॥


मूर्छा येऊनि तये क्षणी । राजपत्नी पडे धरणीं ।

आपुलें पूर्व आठवोनि । महाशोक करीतसे ॥ १२३ ॥


तया वाणिज्य-स्त्रिया देखा । संबोखिताति तये बाळिका ।

कवणेंपरी तिचे दुःखा । शमन नव्हे परियेसा ॥ १२४ ॥


नानापरी दुःख करी । आठवीतसे पूर्वापरी ।

म्हणे ताता माझ्या शौरी । कोठें गेलासी बाळका ॥ १२५ ॥


राजकुळीं पूर्णचंद्र । माझा तूं आनंदवर्ध ।

मातें सांडूनि जातां बोध । काय तूंतें बरवें असे ॥ १२६ ॥


मातापिताबंधुजना । सोडोनि आल्यें, माझ्या प्राणा ।

तुझा भरंवसा होता जाण । मज रक्षिसी म्हणोनि ॥ १२७ ॥


मातें अनाथ करुनि । तूं जातोसि सोडोन ।

आतां मज रक्षिल कवण । प्राण त्यजीन म्हणतसे ॥ १२८ ॥


येणेंपरी राजपत्नी ऐका । शोक करी महादुःखा ।

देखोनियां नगर लोक । दुःख करिती परियेसा ॥ १२९ ॥


समस्त दुःखाहुनी । पुत्रशोक महा वन्हि ।

मातापित्यांतें दाहोनि । भस्म करी परियेसा ॥ १३० ॥


येणेंपरी दुःख करितां । ऋषभ योगी आला त्वरिता ।

पूर्वजन्मींच्या उपकारार्था । पातला तेथें महाज्ञानी ॥ १३१ ॥


योगीशातें देखोनि । वंदिता झाला तो वाणी ।

अर्घ्यपाद्य देवोनि । पूजा केली उपचारें ॥ १३२ ॥


तया समयीं योगीश्र्वर । पुसे कवण दीर्घस्वर ।

शोक करीतसे अपार । कवण असे म्हणतसे ॥ १३३ ॥


सविस्तरें वाणी योगियातें । सांगता झाला वृत्तांत ।

योगीश्र्वर कृपावंत । आला तिये जवळिके ॥ १३४ ॥


म्हणे योगी तियेसी । मूढपणें दुःख करिसी ।

कवण जन्मला भूमीसी । कवण मेला सांग मज ॥ १३५ ॥


देह म्हणजे अदृश्य जाण । जैसा गंगेंत दिसे फेण ।

व्यक्तअव्यक्त सवेंचि होणें । जलीं बुदबुद परियेसा ॥ १३६ ॥


पृथ्वी तेज वायु आप । आकाश मिळोनि शरीर व्याप ।

पंच संयुक्त शरीररुप । दिसतसे परियेसा ॥ १३७ ॥


पांच भूतें पांचा ठायीं । मिळोनि जातां शून्य पाहीं ।

दुःख करितां अवकाश नाहीं । वाया कां वो दुःख करिसी ॥ १३८ ॥


रेतापासोनि उत्पत्ति भूतें । निजकर्में होय निरुतें ।

काळनाथ आकर्षत । वासनेपरी तयां जाणा ॥ १३९ ॥


मायेपासोनि माया उपजे । होय गुण सत्तव रज ।

तमोगुण तेथें सहज । देहलक्षण येणेंपरी ॥ १४० ॥


तीन गुणांपासाव । उपजती मनुष्यभाव ।

सत्त्वगुण असे देव । रजोगुणें मनुष्य जाण ॥ १४१ ॥


तामस तोचि राक्षस । जैसा कां गुण वसे ।

तैसा पिंड जन्म भासे । कधीं स्थिर नव्हेचि ॥ १४२ ॥


या संसार वर्तमानीं । उपजती नर कर्मानुगुणीं ।

जैसे आर्जव असे पूर्वगुणीं । सुखदुःख तैसे घडे ॥ १४३ ॥


कल्पकोटि वर्षांवरी । जिवंत असती सुर जरी ।

तेही न राहती स्थिरी । मनुष्यांचा काय पाड ॥ १४४ ॥


याकारणें ज्ञानीजन । उपजतां न होती संतोषमन ।

जरी मेलिया दुःख न करणें । स्थिर नव्हे देह जाणा ॥ १४५ ॥


गर्भ संभवे जिये वेळीं । नाश म्हणोनि जाणिजे सकळीं ।

कोणी मरती यौवनकाळीं । क्वचिद्वार्धक्यपणीं जाण ॥ १४६ ॥


जैसें कर्म पूर्वार्जित । तेणें परी असे घडत ।

मायामोहें पिता सुत । म्हणती देखा नरदेहीं ॥ १४७ ॥


जैसें लिखित ललाटेसी । ब्रह्मदेव लिही परियेसीं ।

कालकर्म-उल्लंघनासी । शक्ति नव्हे कवणा जाणा ॥ १४८ ॥


ऐसें अनित्य शरीरासी । कां वो माते दुःख करिसी ।

तुझें पूर्वापर कैसी । सांग मज म्हणतसे ॥ १४९ ॥


तुझे जन्मांतरीं जाणा । कवणाची होतीस अंगना ।

किंवा झालीस जननी कवणा । कवण सुताची सांग मज ॥ १५० ॥


ऐसें जाणोनियां मानसीं । वायां कां वो दुःख करिसी ।

जरी बरवें तूं इच्छिसी । शरण जाईं शंकरा ॥ १५१ ॥


ऐसें ऐकोनि राजपत्नी । करी योगियासी विनंति ।

आपणासी जाहली ऐसी गति । राज्यभ्रष्ट होऊनि आल्यें ॥ १५२ ॥


मातापिता बंधुजना । सोडोनि आल्यें मी राना ।

पुत्र होता माझा प्राण । भरवंसा मज तयाचा ॥ १५३ ॥


तया जाहली ऐशी गति । वांचोनि आपण काय प्रीति ।

मरण व्हावें मज निश्र्चिती । म्हणोनि चरणीं लागली ॥ १५४ ॥


ऐसें निर्वाण देखोनि । कृपा उपजे योगियामनीं ।

पूर्व उपकार स्मरोनि । प्रसन्न जाहला तये वेळीं ॥ १५५ ॥


भस्म काढूनि तये वेळीं । लाविलें प्रेताचे कपाळीं ।

घालितां त्याचे मुखकमळीं । प्राण आला परियेसा ॥ १५६ ॥


बाळक बैसलें उठोनि । सर्वांग झालें सुवर्णवर्णी ।

माता सुत दोघे जणी । व्रण गेले तात्काळी ॥ १५७ ॥


राजपत्नी पुत्रासहित । करी योगियासी दंडवत ।

ऋषभयोगी कृपावंत । आणिक भस्म प्रोक्षीतसे ॥ १५८ ॥


तात्काळिक दोघेजणासी । शरीर झालें सूर्यसंकाशी ।

शोभायमान दिसे ती कैसी । दिव्य देह उभय वर्ग ॥ १५९ ॥


प्रसन्न झाला योगेश्र्वरु । तये वेळीं दिधला वरु ।

तुम्हां नव्हे कधीं जरु । प्रायरुप चिरंजीव ॥ १६० ॥


तुझा सुत भद्रायुषी । कीर्तिवंत होईल परियेसीं ।

राज्य करील बहुवसी । पित्याहून अधिक जाणा ॥ १६१ ॥


ऐसा प्रसन्न होऊनि । योगी गेला तत्क्षणीं ।

ऐक राया एकोमनीं । सत्पुरुषाचें संनिधान ॥ १६२ ॥


सत्पुरुषाची सेवा करितां । तुझा स्फोटक जाईल त्वरिता ।

आतां न करीं चिंता । दृढ धरीं भाव एक ॥ १६३ ॥


ऐसें राजा ऐकोनि । नमन करी तये क्षणीं ।

विनवीतसे कर जोडूनि । कोठें असे सत्पुरुष ॥ १६४ ॥


मातें निरोपावें आतां । जाईन आपण तेथें त्वरिता ।

त्याचें चरण दर्शन होतां । होईल बरवें म्हणतसे ॥ १६५ ॥


ऐकोनि रायाचें वचन । सांगतसे मुनि आपण ।

भीमातीरीं गाणगाभुवन । असे तेथें परमपुरुष ॥ १६६ ॥


तयापाशीं तुवां जावें । दर्शनमात्रें होईल बरवें ।

ऐकोनि राजा एकोभावें । निघता झाला तये वेळीं ॥ १६७ ॥


एकोभावें राजा आपण । निघाला श्रीगुरुदर्शना ।

प्रयाणांतरी करी प्रयाण । आला गाणगापुरासी ॥ १६८ ॥


ग्रामीं पुसे सकळिकांसी । ऐकों येथें एक तापसी ।

रुप धरी संन्यासी । कोठें आहे म्हणोनियां ॥ १६९ ॥


भयाभीत झालें सकळिक । म्हणती आतां नव्हे निकें ।

श्रीगुरुसी पुसतो ऐक । काय करील न कळे म्हणती ॥ १७० ॥


कोणी न बोलती तयासी । राजा कोपला बहुवसीं ।

म्हणे आलों भेटीसी । दाखवा आपणासी म्हणतसे ॥ १७१ ॥


मग म्हणती समस्त लोक । अनुष्ठानस्थानीं असती निक ।

अमरजासंगमीं माध्याह्निक । करोनि ग्रामीं येताति ॥ १७२ ॥


ऐसें ऐकोनि म्लेंच्छ देखा । समस्तां वर्जूनि आपण एका ।

बैसोनियां आंदोलिका । गेला तया स्थानासी ॥ १७३ ॥


दुरोनि देखतां श्रीगुरुसी । चरणीं चाले म्लेंच्छ परियेंसी ।

जवळी गेला पहावयासी । नमन करुनि उभा राहे ॥ १७४ ॥


श्रीगुरु म्हणती तयासी । कां रे रजका कोठें अससी ।

बहुत दिवसां भेटलासी । आमचा दास होवोनियां ॥ १७५ ॥


ऐसें वचन ऐकोनि । म्लेंच्छ झाला महाज्ञानी ।

पूर्वजन्म स्मरला मनीं । करी साष्टांगी नमस्कार ॥ १७६ ॥


पादुकांवरी लोळे आपण । सद्गदित अंतःकरण ।

अंगीं रोमांचळ उठोन । आनंदबाष्पें रुदन करी ॥ १७७ ॥


पूर्वजन्म आठवोन देखा । रोदन करी अति दुःखा ।

कर जोडूनि विनवी ऐका । नानापरी स्तोत्र करी ॥ १७८ ॥


राजा म्हणे श्रीगुरुसी । कां उपेक्षिलें आम्हांसी ।

झालों आपण परदेशी । चरणावेगळें केलें मज ॥ १७९ ॥


अंधकारसागरांत । मज घातलें कां कूपांत ।

होऊनि मी मदोन्मत्त । विसरलों चरण तुझे ॥ १८० ॥


संसारसागरमायाजाळ । बुडालों आपण दुर्मति केवळ ।

सेवा न करीं श्रीचरणकमळ । दिवांध आपण जाहलों ॥ १८१ ॥


होतासि तूं जवळी निधान । नोळखों आम्ही मतिहीन ।

तमांधकारीं वेष्ठोन । चरण विसरलों आपण तुझे ॥ १८२ ॥


तूं भक्तजनां नुपेक्षिसी । निर्धार होतो माझे मानसीं ।

अज्ञानसागरीं आम्हांसी । कां घातलें स्वामिया ॥ १८३ ॥


उद्धरावें आतां मज । आलों आपण याचि काज ।

होवोनि तुझे चरणरज । असेन आतां जन्म पुरे ॥ १८४ ॥


ऐसें नानापरी देखा । स्तुति केली रायें ऐका ।

श्रीगुरु म्हणती भक्त निका । तुझ्या वासना पुरतील ॥ १८५ ॥


राजा म्हणे श्रीगुरुसी । राजस्फोट आपणासी ।

व्यथा होतसे प्रयासी । कृपादृष्टीनें पहावें ॥ १८६ ॥


ऐसें वचन ऐकोन । श्रीगुरु करिती हास्यवदन ।

स्फोटक नाहीं दाखवीं म्हणोन । पुसताती यवनासी ॥ १८७ ॥


राजा पाहे स्फोटकासी । न दिसे स्फोटक अंगासरसी ।

विस्मय करीतसे मानसीं । पुनरपि चरणीं माथा ठेवी ॥ १८८ ॥


राजा म्हणे स्वामियासी । तुझें प्रसन्नत्व आम्हांसी ।

राज्य पावलों मी संतोषी । अष्टैश्र्वर्य भोगिलें ॥ १८९ ॥


पुत्रपौत्र देखिले नयनीं । जहालों पूर्ण अंतःकरणी ।

आतां असे एक मनीं । ऐश्र्वर्य माझें अवलोकावें ॥ १९० ॥


भक्तवत्सल ब्रीद तुझें । वासना पुरवावी माझी ।

इंद्रियसंसार उतरोनि ओझें । लीन होईन तुझें चरणीं ॥ १९१ ॥


श्रीगुरु म्हणती तयासी । आम्ही तापसी संन्यासी ।

येऊं नये तुझे नगरासी । महापातकें होती तेथें ॥ १९२ ॥


नगरीं नित्य धेनुहत्या । यवनयाति तुम्ही सत्या ।

जीवहिंसा पापकृत्या । वर्जावें आतां निर्धारें ॥ १९३ ॥


सर्व अंगीकार करोनि । राजा लागे दोन्ही चरणीं ।

म्हणे मी दास पुरायनीं । पूर्वांतरीं दृष्टि देणें ॥ १९४ ॥


पूर्व माझा जन्म रजक । स्वामीवचनें राज्य विशेष ।

पावोनि देखिलें नाना सुख । उणें एक म्लेंच्छजाति ॥ १९५ ॥


दर्शन होतां तुझे चरण । संतुष्ट झाले अंतःकरण ।

पुत्रपौत्र दृष्टीनें पाहणें । मग मी राहीन तुझे सेवे ॥ १९६ ॥


ऐसें नानापरी देखा । राजा विनवी विशेखा ।

पायां पडे क्षणक्षणिका । अतिकाकुळती येतसे ॥ १९७ ॥


श्रीगुरु मनीं विचारती । पुढें होणार असे गति ।

कलियुगीं असे दुर्जनयाति । गौप्य असतां पुढें बरवें ॥ १९८ ॥


सहज जावें सिंहस्थासी । महातीर्थ गौतमीसी ।

जावें आतां भरंवसीं । येथोनिया गौप्य व्हावें ॥ १९९ ॥


ऐसें मनीं विचारुनि । श्रीगुरु निघाले संगमाहूनि ।

राजा आपुले सुखासनीं । बैसवी प्रीतीकरुनियां ॥ २०० ॥


पादुका घेतल्या आपुले करीं । सांगातें येतसे चरणचारी ।

श्रीगुरु म्हणती आरोहण करी । लोक निंदा तुज करिती ॥ २०१ ॥


राष्ट्राधिपति तुज म्हणती । जन्म तुझा म्लेंच्छयातीं ।

ब्राह्मणसेवें तुज हांसती । जाति दूषण करितील ॥ २०२ ॥


राजा म्हणे स्वामी ऐक । कैंचा राजा मी रजक ।

तुझे दृष्टीं असे निक । लोह सुवर्ण होतसे ॥ २०३ ॥


समस्तांसी राजा आपण सत्य । परि रजक मी गा तुझा भक्त ।

पूर्ण झाले मनोरथ । तुझें दर्शन झालें मज ॥ २०४ ॥


इतुकिया अवसरीं । समस्त मिळाले दळ भारी ।

मदोन्मत्त असती कुंजरी । वारु नाना वर्णांचे ॥ २०५ ॥


उभा राहोनि राजा देखा । समस्त दाखवी सैन्यका ।

संतोषोनि अति हर्षका । आपुलें ऐश्र्वर्य दावीतसे ॥ २०६ ॥


श्रीगुरु निरोपिती यवनासी । आरोहण करी वारुवेसी ।

दूरी जावें नगरासी । निरोप आमुचा नको मोडूं ॥ २०७ ॥


श्रीगुरुवचन ऐकोन । समस्त शिष्यांतें आरोहण ।

देता झाला तो यवन । आपण वाजीं आरुढला ॥ २०८ ॥


आनंद बहु यवनाचे मनीं । हर्षनिर्भर न माये गगनीं ।

श्रीगुरुभेटी झाली म्हणोनि । अत्योल्हास करीतसे ॥ २०९ ॥


श्रीगुरु बोलती यवनासी । म्हणती जाहलों अतिसंतोषी ।

तुवां भक्ति केलियासी । संतोषलों आपण आजि ॥ २१० ॥


आम्ही संन्यासी तापसी । नित्य करावें अनुष्ठानासी ।

तुम्हांसमागमें मार्गासी । न घडे वेळ संधीसमयो ॥ २११ ॥


यासी उपाय सांगेन । अंगीकारीं तूं ज्ञानें ।

पुढें जाऊं आम्ही गहन । स्थिर यावें तुम्ही मागें ॥ २१२ ॥


पापविनाशी तीर्थासी । भेटी होईल तुम्हांसी ।

ऐसें म्हणोनि रायासी । अदृश्य झाले श्रीगुरुमूर्ति ॥ २१३ ॥


समस्त शिष्यांसमवेत । श्रीगुरु गौप्य झाले त्वरित ।

मनोवेगें मार्ग क्रमीत । गेले विदुरानगरासी ॥ २१४ ॥


पापविनाशी तीर्थासी । श्रीगुरु पातले त्वरितेंसी ।

राहिले तेथें अनुष्ठानासी । समस्त येती भेटीतें ॥ २१५ ॥


साखरे सायंदेवाचा सुत । आला भेटीस नागनाथ ।

नानापरी पूजा करीत । समाराधना आरंभिली ॥ २१६ ॥


नेऊनियां आपुले घरा । पूजा केली षोडशोपचारा ।

आरती करी एक सहस्त्र । समाराधना केली बहुत ॥ २१७ ॥


इतुकें होतां झाली निशी । श्रीगुरु म्हणती नागनाथासी ।

सांगोनि म्लेंच्छासी । पापविनाशीं भेटों म्हणोनि ॥ २१८ ॥


जावें आम्हीं तया स्थानासी । येथें राहतां परियेसीं ।

उपद्रव होईल ब्राह्मणांसी । विप्रगृहा म्लेंच्छ येतां ॥ २१९ ॥


ऐसें सांगोनि आपण । गेले पापविनाशीं जाण ।

बैसोनियां शुभासन । अनुष्ठान करीत होते ॥ २२० ॥


इतुकिया अवसरीं । राजा इकडे काय करी ।

श्रीगुरु न दिसती दळभारीं । म्हणोनि चिंता करीतसे ॥ २२१ ॥


म्हणे कटकटा काय झालें । श्रीगुरुनाथें मज उपेक्षिलें ।

काय माझी चुकी देखिली । म्हणोनि गेले निघोनियां ॥ २२२ ॥


मागुती मनीं विचारी । पुढें जातों म्हणोनि येरी ।

पापविनाशतीर्थातीरी । भेटीं देवो म्हणती मज ॥ २२३ ॥


न कळे महिमा श्रीगुरुचा । कवण जाणती अंत त्याचा ।

दैव बरवें होतें आमुचें । चरणदर्शन झालें आजि ॥ २२४ ॥


राजस्फोटक होता मज । आलों होतों याचि काज ।

कृपानिधि श्रीगुरुराज । भेटी झाली पुण्य माझें ॥ २२५ ॥


पुढें गेले हें निश्र्चित । म्हणोनि निघाला त्वरित ।

दिव्य वारुवरी आरुढत । निघाला शीघ्र परियेसा ॥ २२६ ॥


चतुश्र्चत्वारि क्रोश देखा । राजा पातला दिवसें एका ।

पापविनाशीं तीर्था निका । अवलोकीतसे श्रीगुरुसी ॥ २२७ ॥


विस्मय करी अति मानसीं । येऊनि लागला चरणासी ।

विनवीतसे भक्तीसीं । गृहाप्रति यावें म्हणतसे ॥ २२८ ॥


नगर सर्व श्रृंगारिलें । प्रवाळ-मोतींतोरण केलें ।

गुडिया मखर बांधविलें । समारंभ करी नगरांत ॥ २२९ ॥


बैसवोनियां पालखींत । आपण चरणचालीं चालत ।

नवरत्नें असे ओंवाळीत । नगर लोक आरत्या आणिती ॥ २३० ॥


ऐशा समारंभे राजा देखा । घेऊनि गेला श्रीगुरुनायका ।

विस्मय करिती सकळिक । महदाश्र्चर्य म्हणताति ॥ २३१ ॥


लोक म्हणती म्लेंच्छयाति । पहा हो विप्रपूजा करिती ।

राजा अनाचारी म्हणती । जातिधर्म सांडिला आजि ॥ २३२ ॥


ज्याचें पाहूं नये मुख । त्याची सेवा करितो हरिखें ।

राजा नष्ट म्हणोनि सकळिक । म्लेंच्छयाति बोलती ॥ २३३ ॥


विप्रकुळ समस्त देखा । संतोष करिती अतिहरुषा ।

राजा झाला विप्रसवेक । आतां बरवें राज्यासी ॥ २३४ ॥


ऐसा राजा असतां बरवें । ज्ञानवंत असे स्वभावें ।

ब्रह्मद्वेषी नव्हे पहा वो । पुण्यश्र्लोक म्हणती तयासी ॥ २३५ ॥


नगरलोक पहावया येती । नमन करिती अतिप्रीतीं ।

राजे चरण चालती । लोक म्हणती आश्र्चर्य ॥ २३६ ॥


एक म्हणती हा होय देव । म्हणोनि भजतो म्लेंच्छराव ।

या कलियुगीं अभिनव । देखिलें म्हणती सकळिक ॥ २३७ ॥


सवें वाजंत्र्यांचे गजर । बंदीजन वाखाणिती अपार ।

राजा आपण हर्षनिर्भर । घेऊनि जातो श्रीगुरुसी ॥ २३८ ॥


नानापरी दिव्यवस्त्रें । द्रव्य ओंवाळी अमितें ।

टाकीतसे राजा तेथें । भिक्षुक तुष्तले बहुत देखा ॥ २३९ ॥


ऐशा समारंभें देखा । घेऊनि गेला राजा ऐका ।

महाद्वारा पातला सुखा । पायघडी आंथुरती ॥ २४० ॥


नानापरेंचीं दिव्यांबरे । मार्गी आंथुरिती पवित्र ।

वाजती भेरी वाजंतरे । राजगृहा पातले ॥ २४१ ॥


महासिंहासनस्थानीं । श्रृंगार केला अतिगहनीं ।

जगद्गुरुतें नेऊनि । सिंहासनीं बैसविलें ॥ २४२ ॥


समस्त लोक बाहेर ठेवोन । श्रीगुरु गेले एकले आपण ।

सवें शिष्य चवघेजण । जवळी होते परियेसा ॥ २४३ ॥


अंतःपुरींचे कुलस्त्रियांसी । पुत्रपौत्र सहोदरांसी ।

भेटविले राजें परियेसीं । साष्टांगीं नमस्कारिती ॥ २४४ ॥


राजा विनवी स्वामियासी । पौष्ये देखिलें चरणांसी ।

न्याहाळावें कृपादृष्टीसीं । म्हणोनि चरणा लागला ॥ २४५ ॥


संतोषले श्रीगुरुमूर्ति । त्यासी आशीर्वाद देती ।

राजयातें बोलाविती । पुसताति गृहवार्ता ॥ २४६ ॥


श्रीगुरु म्हणती रायासी । संतुष्ट झालास कीं मानसीं ।

अजूनि व्हावें की भाविसी । विस्तारोनि सांग म्हणती ॥ २४७ ॥


राजा विनवी स्वामियासी । अंतर पडलें श्रीचरणांसी ।

राज्य केलें बहुवसीं । आतां द्यावी चरणसेवा ॥ २४८ ॥


ऐसें ऐकोनि श्रीगुरु म्हणती । आमुची भेटी श्रीपर्वती ।

तुझे पुत्र राज्य करिती । तुवां यावें भेटीसी ॥ २४९ ॥


ऐसा निरोप देऊनि । श्रीगुरु निघाले तेथोनि ।

राजा विनवी चरण धरोनि । ज्ञान मजला असावे ॥ २५० ॥


कृपासिंधु श्रीगुरुनाथ । ज्ञान होईल ऐसें म्हणत ।

आपण निघाले त्वरित । गेले गौतमी-यात्रेसी ॥ २५१ ॥


स्नान करोनि गौतमीसी । आले गाणगापुरासी ।

आनंद झाला समस्तांसी । श्रीगुरुचरणदर्शनें ॥ २५२ ॥


संतोषी जाहले समस्त लोक । पाहों येती कौतुक ।

वंदिताति सकळिक । आरति करिती मनोभावें ॥ २५३ ॥


समस्त शिष्यांते बोलाविती । श्रीगुरु त्यांसी निरोपिती ।

प्रगट झाली बहु ख्याति । आतां रहावें गौप्य आम्हीं ॥ २५४ ॥


यात्रारुपें श्रीपर्वतासी । निघालों आतां परियेसीं ।

प्रगट बोल हाचि स्वभावेंसीं । गौप्यरुपें राहूं येथेंचि ॥ २५५ ॥


स्थान आमुचें गाणगापुर । येथून न वचों निर्धार ।

लौकिकमतें अवधारा । बोल करितों श्रीशैलयात्रा ॥ २५६ ॥


प्रगट निघों यात्रेसी । वास निरंतर गाणगाभुवनासी ।

भक्तजन तारावयासी । राहूं आम्ही निरंतर ॥ २५७ ॥


कठिण दिवस युगधर्म । म्लेंच्छराज्य क्रूरकर्म ।

प्रगट असतां घडे अधर्म । समस्त म्लेंच्छ येथें येती ॥ २५८ ॥


राजा आला म्हणोनि । ऐकिलें जाती यवनीं ।

सकळ येतील मनकामनी । म्हणोनि गौप्य राहों आतां ॥ २५९ ॥


ऐसें म्हणोनि शिष्यांते । सांगते झाले श्रीगुरुनाथ ।

सिद्ध सांगे नामधारकाप्रत । चरित्र ऐसें श्रीगुरुचें ॥ २६० ॥


पुढें येतील दुर्दिन । कारण राज्य यवन ।

समस्त येतील करावया भजन । म्हणोनि गौप्य राहों आतां ॥ २६१ ॥


लोकिकार्थ दाखवावयासी । निघाले आपण श्रीशैल्यासी ।

कथा असे अति विशेषी । सिद्ध म्हणे नामधारका ॥ २६२ ॥


गंगाधराचा सुत । सरस्वती असे विनवीत ।

प्रत्यक्ष असे श्रीगुरुनाथ । देखिला आम्ही दृष्टांत गाणगापुरीं ॥ २६३ ॥


जे भजतील भक्तजन । त्यांच्या पुरतील मनकामना ।

संदेह न धरावा अनुमान । त्वरित सिद्धि असे जाणा ॥ २६४ ॥


न लागतां कष्ट सायासी । अप्रयासें काम्यवशी ।

त्वरित जावें गाणगापुरासी । कल्पवृक्ष तेथें असे ॥ २६५ ॥


जें जें कल्पितील फळ । त्वरित पावतील सकळ ।

धनधान्यादि पुत्रफळ । शीघ्र पावतील निर्धारें ॥ २६६ ॥


सिद्ध म्हणे नामधारकासी । हें गुरुचरित्र दिनीं निशीं ।

मनोभावें वाचनेंसीं । सकळ कामना पुरतील ॥ २६७ ॥


॥ इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ

श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारक संवादे

सार्वभौमस्फोटकशमनऐश्र्वर्यावलोलोकनं

नाम पंचाशत्तमोऽध्यायः ॥

श्रीगुरुदत्तात्रेर्पणमस्तु ॥ श्रीगुरुदेवदत्त ॥